«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր, ավագ դպրոց, 12-1 դասարան
Համագործակցային նախագիծ Հայարփի Անանյանի հետ
Մարտի 21-ին Իրանում նշվում է Նոր տարին՝ Նովռուզը: Տոն էր նաև կրթահամալիրում, որտեղ պարսկերենի ընտրության խմբերը մեծ շուքով նշեցին այն տոնը, որը հայերը նշում էին ժամանակին: Պատահական չէ, որ երեխաները նկատեցին շատ նմանություններ տոների մեջ:
Մեծ Բրիտանիան միշտ եղել է արդյունաբերական նորարարությունների և անսպասելի ճարտարապետական լուծումների Օրրանը: Բրիտանացի ինժիներները և դիզայներները ցանկացան կյանքի բերել ամենաանսովոր մտքերը: 19րդ դարը նշվեց այնպիսի շինարարություններով, որոնք բավականին տարօրինակ էին թվում Բրիտական սովորական լանդշավտում: 19րդ դարի ամենաարտասովոր շինությունը Բյուրեղյա պալատն էր, որը կառուցվել է Hyde Park-ում՝ 1851 թվականի մեծ ցուցահանդեսի համար:
Բյուրեղյա պալատը տարբերվում էր աշխարհի բոլոր շինություններից: Շինարարությունը բավականին տարբերվում էր նրանից, ինչը Բրիտնացիները պետք է տեսնեին, քանի որ այն պատրաստված էր երկաթից և ապակուց: Այն բոլոր ժամանակների ամենամեծ շինություններ, և շատ մարդիկ տարբեր երկրներից գալիս էին այն տեսնելու: Ցուցահանդեսին ուղարկվեցին մեծ ապրանքներ աշքարհի տարբեր մասերից: Այնտեղ եղավ նաև մեխանիզմների ցուցադրության հրաշալի գործարք։ Շոուի ամենահիանալի մասը Nasmyth’s steam hammer-ն էր։ Այդ ժամանակներում ճանապարհորդելը այնքան հեշտ չէր, ինչպես այսօր, դրա համար հազարավոր այցելուներ բազում նավերով ալիքներ էին կտրում,որ հասնեն Եվրոպա։ Հասնելով Անգլիա, նրանք գնացքով ուղևորվում էին պալատ։ Ցուցահանդեսին ներկա էր վեց միլիոն մարդ, իսկ ցուցահանդեսից մնացած շահույթն ամբողջությամբ պետք է տրամադրվեր, որպեսզի կառուցեին թանգարանների ու քոլեջներ։ Ավելի ուշ Բյուրեղյա պալատը տեղափոխվեց հարավային Լոնդոն։ Այն շարունակում է մնալ աշխարհի ամենահայտնի կառույցներից մեկը՝մինչև 1936թ., երբ էլ ամբողջությամբ այրվեց։
Անապատացում, չորային շրջաններում մարդու գործունեության հետևանքով հողի բերրիության աստիճանական անկման, բուսական ծածկույթի նոսրացման (երբեմն անհետացման) շարժընթացների ամբողջություն։ Անապատացման հիմնական պատճառներն են՝
Անապատացումը բացասական ազդեցություն ունի քաղաքական, սոցիալական, մշակութային և բնապահպանական ոլորտների վրա։
Կարս (նաև աղավաղված՝ Ղարս), քաղաք Թուրքիայի Հանրապետությանարևելյան մասում՝ պատմական Արևմտյան Հայաստանում, Կարսի նահանգի մայրաքաղաքն է։
Կարսը, ինչպես և Հայաստանի միջնադարյան շատ քաղաքներ, սկզբում բերդ է եղել, և հայ պատմիչներն այն հենց այդպես էլ ներկայացնում են՝ «Բերդ Կարուց»։ 9 – 13-րդ դարերում բերդի շուրջն էլ ծավալվել է քաղաքը, իսկ այն վերածվել է միջնաբերդի։ Հետագայում՝ պարսկա–թուրքական տիրապետության մռայլ ժամանակներում, Կարսի հայկական բերդը, որը գտնվում է քաղաքի արևելյան մասում, շարքից դուրս է եկել։ Սակայն թուրքերը, հաշվի առնելով Կարսի սահմանամերձ լինելը, այն պարբերաբար ամրացրել են պաշտպանական նոր կառույցներով։ Ամրակայվող աշխատանքները շարունակվել են այն աստիճանի, որ Կարսը, որպես ամրություն, 19-րդ դարի կեսերին համարվում էր աշխարհում հռչակ ունեցող բերդ։ Continue reading “Չարենցի ծննդավայրը՝ Կարս քաղաքը”
1. Դո՛ւրս գրել այն բառերը, որոնցում գրաբարյան ն վերջնահնչյունը
հոգնակիի կազմության ժամանակ չի վերականգնվում, բայց վերականգնվում
է բառակազմության ժամանակ։
Կողմ, բեռ, գառ, դուռ, մաս, թոռ, լեռ, ծունկ, ծոռ, հարս, սերմ, ձուկ, մուկ,
նուռ։
2. Առանձին սյունակներով դո՛ւրս գրել եզակի և հոգնակի
գոյականները։ Երեք եզակի և երեք հոգնակի գոյականներով կազմել նախադասություններ։
Ես նայում եմ սեգ Արագած սարին,
Դարերի ձյուն կա նրա կատարին,
Ժայռեր կան այնտեղ շանթերից կիսված,
Հողմերից ծեծված, արևից կիզված, Continue reading “Մայրենի (գործնական քերականություն)”
Երբ մութն ընկավ, մենք վերադարձանք տուն:
Մենք վերադարձանք տուն, երբ մութն ընկավ:
Մենք, երբ մութն ընկավ, վերադարձանք տուն:
Առաջադրանք
Կետադրել նախադասությունները:
Մինչ քաոսային իրարանցման մեջ նրանք զբաղված էին Սարգսով, կրակն արագ-արագ մոտենում էր:
Օգտվելով վայրկյանից՝ Դավիթը գրկեց Շուշանիկին, և բարձրացրեց ուսերի վրա, բայց ծիխ թանձրության մեջ չգիտեր՝ որ կողմն են դռները:
Որքան հրդեհն ընդարձակվում էր, այնքան ամբոխի շարժուն օղակը մեծանում էր ու լայնանում:
Անդամալույծն ամեն օր քնից զարթնում էր թե չէ, սկսում էր գոռալ և լաց լինել երեխայի պես:
Միքայելը քայլերն ուղղեց դեպի դռները. այլևս չգիտեր՝ ինչ ասեր, և համոզված էր, որ մնալն ավելորդ էր:
Միքայելն ամուսնանում է. պարզ է՝ ում հետ:
Ըստ կազմության նախադասությունները լինում են լինում են պարզ և բարդ: Միյն մեկ միտք արտահայտող նախադասությունը կոչվում է պարզ: Պարզ նախադասությունները լինում են համառոտ և ընդարձակ: Միայն գլխավոր անդամներից՝ ենթակայից և ստորոգյալից կազմված նախադասությունը կոչվում է պարզ համառոտ նախադասություն: Օրինակ՝ Արևը փայլում է: Դասը սկսվեց: Երեխաները եկան:
Ենթակայից, ստորոգյալից և լրացումներից կազմված պարզ նախադասությունը կոչվում է ընդարձակ: Օրինակ՝ Արևը փայլում է երկնքում: Այսոր դասը սկսվեց ուշացումով:
Երկու և ավելի մտքեր միասնաբար արտահայտող նախադասությունը կոչվում է բարդ նախադասություն: Լինում են համադասական և ստորադասական : Ստորադաս նախադասությունները կարող են լինել ոչ միայն երկբաղադրիչ, այլև բազմաբաղադրիչ, այսինքն՝ ունենալ մեկից ավելի գլխավոր և երկու և ավելի երկրորդական նախադասություն: Օրինակ՝ Ես բացատրեցի՝ ինչու եմ եկել և ասացի, որ հետս օտարերկրացի հյուր կա, որն ուզում է ծանոթանալ իրենց հետ:
Գործնական աշխատանք
1.Տրված բառերից առանձնացնե՛լ հոմանշային 10 զույգ։
Հսկայական, ողորկ, համեստ, վիթխարի, դժվար, հավաքել, դյութիչ, հուզիչ,
հմայիչ, ծավի, ստերջ, բիլ, դրվատել, դեղձան, գովել, դատարկել, սնապարծ,
անպտուղ, պարպել, խոնավ, ժողովել, տամուկ, խրթին, հարթ:
Նպատակը՝ կարդալ, սովորել, զգալ Չարենցի ստեղծագործությունները, ծանոթանալ Չարենց գրողի, մտածողի, քաղաքացու հետ։
Խնդիրները
Թեմաներ
Ատոմային էլեկտրակայան (ԱԷԿ), էլեկտրակայան, որտեղ ատոմային (միջուկային) էներգիան փոխակերպվում է էլեկտրականի։ ԱԷԿ-ում էներգիայի գեներատորը ատոմային ռեակտորն է։ Այդ ռեակտորում որոշ ծանր տարրերի միջուկներիտրոհման շղթայական ռեակցիայի շնորհիվ անջատվում է ջերմային էներգիա, որն այնուհետև փոխակերպվում է էլեկտրականի, ինչպես խորհրդային ջերմաէլեկտրակայանում:
ԱԷԿ-ը աշխատում է միջուկային վառելիքով։ Մեկ կգ ուրանի իզոտոպների կամ պլուտոնիումի ճեղքումից ստացվում է 22,5 միլիոն կվտ ժ էլեկտրաէներգիային համարժեք էներգիա, որը մոտ 2,5 միլիոն անգամ գերազանցում է 1 կգ պայմանական վառելիքի այրումից ստացված էներգիան։
ԱԷԿ–ի անձնակազմը ճառագայթումից պաշտպանելու համար ռեակտորային կոնտուրի սարքավորումները տեղավորվում են հատուկ հերմետիկ բոքսերում, որոնք բաժանված են մյուս սրահներից կենսաբանական պաշտպանությամբ և ռեակտորի աշխատանքի ընթացքում չեն սպասարկվում։ Ռադիոակտիվ օդը և փոքր քանակությամբ արտահոսող շոգին ԱԷԿ–ից հեռացվում են օդափոխության հատուկ համակարգով։
Ճառագայթման անվտանգության կանոնների պահպանման համար կայանում ստեղծվում է դոզիմետրիկ հսկոդության ծառայություն։ Ռեակտորն ունի վթարային հովացման համակարգ (վթարների դեպքում մի քանի վայրկյանում միջուկային ռեակցիան մարելու համար)՝ ինքնուրույն սնման աղբյուրով։
ԱԷԿ–ները կարող են օգտագործվել նաե ծովի ջրի աղազրկման ե ջերմամատակարարման համար։ Մեծ հեռանկարներ է բացում արագ նեյտրոններով աշխատող ռեակտորների յուրացումը։ Այդ ռեակտորները չեն պահանջում դանդաղեցուցիչ, ունեն համեմատաբար փոքր չափեր և մեծ բեռնվածություն։ Նրանց համար բացի U235–ից կարելի է օգտագործել նաե Ս238 և T232:
